Pini di Roma (Những cây thông La Mã) là tác phẩm được viết vào năm 1924 bởi tác giả người Italy, Ottorino Respighi. Tác phẩm này được xem là một trong những tác phẩm bậc thầy của bộ ba thơ giao hưởng về La Mã (Pini di Roma, Feste Romane, Fontane di Roma). Mỗi chương mô tả vị trí của những cây thông trong thành phố vào những thời điểm khác nhau trong ngày. Tác phẩm gồm có 4 chương, được diễn liên tục không ngắt quãng giữa các chương.
"I pini di Villa Borghese" (Những cây thông ở biệt thự Borghese)
"Pini presso una catacomba" (Những cây thông gần hầm mộ)
"I pini del Gianicolo" (Những cây thông trên đồi Janiculum)
"I pini della Via Appia" (Những cây thông trên con đườn Appian)
Tác giả ghi nội dung chương trình cho tác phẩm như sau: Chương I – “Những cây thông ở biệt thự Borghese”. Những trò chơi vui đùa của trẻ con dưới những gốc thông trong vườn biệt thự Borghese. Những điệu nhảy, điệu múa. Một số đứa trẻ hiếu động hơn chơi trò làm lính và chiến tranh, chúng say sưa ngây ngất bởi chính tiếng hò reo của mình và không khí trong lành, như những con chim én vào lúc hoàng hôn. Sau cùng chúng chạy đi tản mác. Quang cảnh thay đổi ngay. Chương II – “Những cây thông gần hầm mộ”. Dưới bóng râmcủa những cây thông mọc ở cửa vào các hầm mộ gần Campagna, từ đáy sâu tăm tối vẳng nghe tiếng hát đau buồn của những bài thánh ca. Tiếng hát ngày càng mạnh lên và chuyển thành một khúc ca trọng thể, rồi lại lắng đi một cách huyền bí. Chương III – “Những cây thông trên đồi Janiculum”. Buổi tối gần đền thơ thần La Mã, Janus trên đồi Janiculum. Vị thần hai mặt mở rộng những cánh cửa, bắt đầu một năm mới. Gió thổi nhẹ, bóng thông nổi rõ lên trong ánh trăng sáng, chim họa mi hót vang. Chương IV – “Những cây thông trên con đường Appian”. Rạng đông, đường Appian bọc trong màn sương mỏng. Những cây thông cô đơn như những người đứng gác bảo vệ cho cảnh quan bi thảm của chiến dịch La Mã. Nghe thấy vang nhịp bước của đoàn quân. Nhạc sĩ hình dung thấy sống lại những hình ảnh của thời xa xưa: trong ánh dương lúc bình mình, trên con đường thiêng liêng ấy, trong tiếng kèn trận, vị tổng tài đưa đoàn quân khải hoàn của mình về thủ đô La Mã. Những chương ngoài cùng của bản thơ giao hưởng luôn giữ ở tốc độ nhanh và đầy nhiệt tình, tươi sáng và bền bỉ, kiên cường. Nhưng chương giữa thì ngược lại, chủ quan hơn, tràn đầy trạng thái khí sắc trầm tĩnh, đôi khi ảm đạm, và những suy nghĩ trữ tình… Nhiều trang nhạc của “Những cây thông La Mã” nổi bật bởi sự rộng rải giai điệu (và trước tièn là chương III vô cùng nên thơ). Có lúc âm nhạc chứa đựng nhiều chi tiết tạo hình rõ ràng (tính chất hỗn tạp, lòe loẹt về màu sắc của phiên chợ trong chương I và thủ pháp vô cùng lý thú – cách sử dụng tiếng hót chim họa mi trong bản ghi âm bằng máy – trong chương III).
Các bạn có thể tìm thấy tác phẩm của Respighi tại đây
Tổ khúc giao hưởng thơ Scheharazade được viết theo chủ đề của tập chuyện cổ tích Arab nổi tiếng "Một ngàn lẻ một đêm". Tác phẩm này có thể được xem là đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác nhạc giao hưởng của Rimsky-Korsakov. Sự thống nhất về ý đồ, mức độ quy mô về ý nghĩa, những liên hệ giai điệu linh hoạt, mềm dẻo giữa các chương làm cho tác phẩm giống như một bản giao hưởng hoặc một bản giao hưởng thơ 4 chương.
Nhạc sĩ soạn đề cương tác phẩm như sau: "Quốc vương Sharyar cho rằng tất cả phụ nữ đề nham hiểm, hay phụ bạc, không chung thủy, cho nên đưa ra lời nguyền sẽ giết một người vơ sau mổi đêm, nhưng nàng Scheherazade kể cho vua nghe nhiều điều mầu nhiệm kỳ diệu, viện dẫn nhiều câu thơ hay của các thi sĩ và lời hát, hết chuyện cổ tích này đến chuyện cổ tích khác, câu chuyện này liền với câu chuyện khác."
Trong bản in lần đầu, mỗi chương của tổ khúc mang một nhan đề: I- Biển và con tàu Sindbad; II- Câu chuyện thần kỳ của hoàng tử Kalender; III- Hoàng tử và công chúa; IV- Ngày hội ở Baghdad và con tàu va vào đá, tan vỡ cũng với kỵ sĩ đồng. Về sau tác giả hủy những nhan đề ấy đi vì "Không muốn những tiêu đề quá cụ thể..." Và điều này cũng không đáng ngạc nhiên vì nhạc sĩ hoàn toàn có thể dựa vào tính biểu cảm của âm nhạc, vào tính uyển chuyển, mềm dẻo, linh hoạt và hình tượng của âm nhạc mang đến cho người nghe điều kiện phong phú để tưởng tượng.
Đoạn mở đầu chậm, ngắn gọn, trình bày hai hình tượng khác nhau rõ rệt. Tiến hô mạnh mẽ đầy quyền lực của dàn nhạc làm ta hình dung được tính cách nghiêm khắc, dữ tợn của vua Sakhriar. Sau những hợp âm say đắm ngây ngất tuyệt diệu của kèn gỗ, đàn violin bắt đầu với giai điệu nhiều họa tiết dịu dàng của Scheharazade. Cả hai chủ đề của đoạn mở đầu và một số giai điệu khác của tổ khúc tác giả cũng dặn trước rằng "mỗi lần xuất hiện thì trình bày khác nhau... và thể hiện những khí sắc khác nhau, chính những chủ thể và những motif ấy đều phù hợp với hình tượng, những sự việc và cảnh tượng khác nhau."
Trong chương I, phát triển một trong những tình tiết của những chuyện cổ tích của Scheherazade, những giai điệu của đoạn mở đầu, có biến đổi chút ít, vẽ cảnh biển khi yên tĩnh, khi nỗi sóng, con tàu của Sindbad đang đi trên mặt biển.
Trong phần mở đầu chương II chủ đền Scheherade lại một lần nữa vang lên ở đàn violin độc tấu: nàng Scheherazade bắt đầu kể tiếp câu chuyện cổ tích... Câu chuyện hoàng tử Kalender trôi thong thả. Giọng người kể chuyện ngày càng hấp dẫn - và kia, trong âm nhạc đã sống lại cảnh tượng phi ngựa lao nhanh vùn vụt, những trận giao chiến ác liệt.
Chương III được xem như một màn trữ tình - hoàng tử đang chờ đợi công chúa của mình, nàng đến cùng với những cung phi hầu cận và niềm vui gặp gỡ. Trong âm nhạc, theo lời của Axaphiev "tràn trề không khí hạnh phúc, tình yêu và say sưa ngây ngất, bị gián đoạn bởi một giai điệu nhảy múa, bay lượn nhẹ nhàng, nhưng rõ ràng, rành mạch."
Trong chương IV có 2 đoạn nhạc đẹp tuyệt vời. Đoạn thứ nhất mô tả ngày hội rực rỡ náo nhiệt ở Baghdad. Đoạn thứ hai - cảnh biển nỗi sóng. Một hợp âm gay gắt của dàn nhạc - con tàu va vào đá vỡ tan tành. Đoạn kết bât đầu. Đàn violin vang lên lần cuối giai điệu của nàng Scheherazade. Trầm ngâm đáp lại giai điệu Scheharazade là chủ đề đã dịu mèm bớt của quốc vương Shahryar.
