Scheherazade

Tổ khúc giao hưởng thơ Scheharazade được viết theo chủ đề của tập chuyện cổ tích Arab nổi tiếng "Một ngàn lẻ một đêm". Tác phẩm này có thể được xem là đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác nhạc giao hưởng của Rimsky-Korsakov. Sự thống nhất về ý đồ, mức độ quy mô về ý nghĩa, những liên hệ giai điệu linh hoạt, mềm dẻo giữa các chương làm cho tác phẩm giống như một bản giao hưởng hoặc một bản giao hưởng thơ 4 chương.


Nhạc sĩ soạn đề cương tác phẩm như sau: "Quốc vương Sharyar cho rằng tất cả phụ nữ đề nham hiểm, hay phụ bạc, không chung thủy, cho nên đưa ra lời nguyền sẽ giết một người vơ sau mổi đêm, nhưng nàng Scheherazade kể cho vua nghe nhiều điều mầu nhiệm kỳ diệu, viện dẫn nhiều câu thơ hay của các thi sĩ và lời hát, hết chuyện cổ tích này đến chuyện cổ tích khác, câu chuyện này liền với câu chuyện khác."


Trong bản in lần đầu, mỗi chương của tổ khúc mang một nhan đề: I- Biển và con tàu Sindbad; II- Câu chuyện thần kỳ của hoàng tử Kalender; III- Hoàng tử và công chúa; IV- Ngày hội ở Baghdad và con tàu va vào đá, tan vỡ cũng với kỵ sĩ đồng. Về sau tác giả hủy những nhan đề ấy đi vì "Không muốn những tiêu đề quá cụ thể..." Và điều này cũng không đáng ngạc nhiên vì nhạc sĩ hoàn toàn có thể dựa vào tính biểu cảm của âm nhạc, vào tính uyển chuyển, mềm dẻo, linh hoạt và hình tượng của âm nhạc mang đến cho người nghe điều kiện phong phú để tưởng tượng.


Đoạn mở đầu chậm, ngắn gọn, trình bày hai hình tượng khác nhau rõ rệt. Tiến hô mạnh mẽ đầy quyền lực của dàn nhạc làm ta hình dung được tính cách nghiêm khắc, dữ tợn của vua Sakhriar. Sau những hợp âm say đắm ngây ngất tuyệt diệu của kèn gỗ, đàn violin bắt đầu với giai điệu nhiều họa tiết dịu dàng của Scheharazade. Cả hai chủ đề của đoạn mở đầu và một số giai điệu khác của tổ khúc tác giả cũng dặn trước rằng "mỗi lần xuất hiện thì trình bày khác nhau... và thể hiện những khí sắc khác nhau, chính những chủ thể và những motif ấy đều phù hợp với hình tượng, những sự việc và cảnh tượng khác nhau."


Trong chương I, phát triển một trong những tình tiết của những chuyện cổ tích của Scheherazade, những giai điệu của đoạn mở đầu, có biến đổi chút ít, vẽ cảnh biển khi yên tĩnh, khi nỗi sóng, con tàu của Sindbad đang đi trên mặt biển.


Trong phần mở đầu chương II chủ đền Scheherade lại một lần nữa vang lên ở đàn violin độc tấu: nàng Scheherazade bắt đầu kể tiếp câu chuyện cổ tích... Câu chuyện hoàng tử Kalender trôi thong thả. Giọng người kể chuyện ngày càng hấp dẫn - và kia, trong âm nhạc đã sống lại cảnh tượng phi ngựa lao nhanh vùn vụt, những trận giao chiến ác liệt.


Chương III được xem như một màn trữ tình - hoàng tử đang chờ đợi công chúa của mình, nàng đến cùng với những cung phi hầu cận và niềm vui gặp gỡ. Trong âm nhạc, theo lời của Axaphiev "tràn trề không khí hạnh phúc, tình yêu và say sưa ngây ngất, bị gián đoạn bởi một giai điệu nhảy múa, bay lượn nhẹ nhàng, nhưng rõ ràng, rành mạch."


Trong chương IV có 2 đoạn nhạc đẹp tuyệt vời. Đoạn thứ nhất mô tả ngày hội rực rỡ náo nhiệt ở Baghdad. Đoạn thứ hai - cảnh biển nỗi sóng. Một hợp âm gay gắt của dàn nhạc - con tàu va vào đá vỡ tan tành. Đoạn kết bât đầu. Đàn violin vang lên lần cuối giai điệu của nàng Scheherazade. Trầm ngâm đáp lại giai điệu Scheharazade là chủ đề đã dịu mèm bớt của quốc vương Shahryar.

Các bạn có thể tìm thấy tác phẩm tại đây: http://classic4everyone.blogspot.com...ry-ernest.html